De universiteit van Texas publiceerde dit jaar een onderzoek waaruit blijkt dat alleen al de aanwezigheid van een telefoon (zelfs op ‘zijn buik’, op je bureau) leidt tot een afname van je cognitieve capaciteiten. Dus: minder aandacht, minder concentratie, minder probleemoplossend vermogen, etc… Je mentale energie verdwijnt in je telefoon. Toen ik dat voor het eerst las, vond ik het ondanks het wetenschappelijk gehalte, nogal zweverig. Een beetje Jomanda.

Tot iemand mij het verhaal vertelde van de dikke man.

Ik geef een paar uur in de week les, en aan het begin van het jaar vertel ik altijd het verhaal van de dikke man. De dikke man, zo vertel ik, is een aardige man die een projectplan moet schrijven én hij wil een beetje afvallen. Ik laat vervolgens een slide zien van de dikke man en met een briljante animatie tover ik een taartje op zijn bureau. En weer weg. En weer terug. (de slide mag u hebben, gewoon vragen). Wanneer, vraag ik dan aan mijn studenten, denken jullie dat de dikke man het beste projectplan schrijft? Zonder dat taartje, zegt de klas dan unaniem. Ze voelen namelijk ook wel aan dat de dikke man mentale energie kwijtraakt aan het negeren van dat verleidelijke taartje en dat gaat dan weer ten koste van het projectplan.

Goed geantwoord, zeg ik dan. Dus, hup, iedereen zijn telefoon weg. Nu! Jullie zijn namelijk allemaal de dikke man en de smartphone is jullie taartje. Ik wil geen smartphone zien, niet in je hand, niet op je tafel, nergens. Ik wil de komende uren al jullie aandacht én ik wil dat je je concentreert op de opdrachten en het groepswerk dat je moet gaan doen.

Best lastig voor die studenten (ze zijn meestal rond de 20), zeker voor de meisjes die me soms aankijken alsof ik ze een oneerbaar voorstel heb gedaan (‘iedereen shirt omhoog, dan kan meneer Rens even kijken of alles nog in orde is’). Hier en daar zie ik ook onversneden paniek. Het idee om een een paar uur lang niet online te zijn…. ondraaglijk.

Maar ik wil dat dus wel! Ik wil dat ze naar me luisteren en dat ze actief en geconcentreerd aan de slag gaan. Dat ik al hun aandacht heb, zodat ze het meeste leren. Ik weet ook wel dat er onderwijsgoeroes die zeggen dat je gebruik moet maken van al die technologie (lees: smartphones) in de klas, en dat vind ik dus ook! Er is niks mis met een online poll, samen een wordcloud maken, een brainstorm doen of extra informatie opzoeken en verdiepen. Maar zo gauw je daarmee klaar bent, weg met die telefoons.

En het moet natuurlijk wel van twee kanten komen. Ik vraag aan de studenten om hun telefoon weg te doen, en ik vraag om hun onverdeelde aandacht, maar ik vraag ook om mij het meteen te vertellen wanneer de les oninteressant is, of saai of niet relevant. Het is niet vrijblijvend. O ja, en ik las altijd ergens een app-pauze in (wel of niet te combineren met een sigaret).

Ik zie genoeg lessen, colleges in het hoger onderwijs waar bij heel veel studenten de mobiele telefoon op hun tafel hebben liggen of ermee in hun handen zitten. Ik zie vaak dat studenten uiteengaan in groepjes en dan meteen allemaal hun telefoon grijpen. Ik denk dat als je mobiele telefoons toestaat tijdens een les, dat het dan ten koste gaat van de kwaliteit. Je kunt wel staan te praten voor een klas, en denken dat het een lekker rustige les is, maar dat is niet gek als grote groepen op hun telefoon andere dingen aan het doen zijn. En als je 21 bent, is zo ongeveer alles op je telefoon interessanter dan een les. En weet je wat het ergste is? Studenten die verzonken zijn in hun telefoon, leveren ook geen kritiek meer. Ze blijven niet weg, ze worden niet rumoerig of opstandig. Je kunt veel zeggen van een vervelende klas, maar het is een uitstekende vorm van feedback. Je leert als docent dat je het anders moet aanpakken.

Maar hoe wordt je een lerende organisatie als iedereen die het niet interessant vinden, niet meer mee doet?

En ja, hetzelfde geldt dus voor je werk. Zeker bij vergaderingen. Je wilt toch, neem ik aan, dat iedereen al zijn aandacht, concentratie en probleemoplossend vermogen meeneemt naar de vergadering. Als je dat serieus neemt, moet je de telefoons opbergen. En je wilt ook dat als een vergadering te lang duurt of niet relevant is, dat er dan ingegrepen wordt. Dat mensen beginnen te klagen in plaats van in hun smartphone duiken. De lerende organisatie, weet je wel. Dus bij elke vergadering: smartphones weg. En hetzelfde geldt voor één op één gesprekken, cursussen en conferenties.

Misschien denkt u nu: en tracteren op taart tijdens vergaderingen, dan? Dat kan best. Maar wel later binnen brengen en meteen opeten die taart en niet de doos vanaf het begin in het midden van de tafel zetten.